Nieuwjaarsspeech Burgemeester van Zutphen
Wimar Jaeger, 6 januari 2025, het Koelhuis Zutphen
Dames en heren, Beste Zutphenezen, Zutphenaren en Warnsvelders, Lieve mensen,
Gelukkig nieuwjaar en welkom in het Koelhuis, vroeger belangrijk voor de koeling van boter, vlees en groente. Nu belangrijk voor de koeling van het hoofd, met z’n educatie, cultuur en ontmoetingsactiviteiten. Misschien daarom naar boven voor de koeling van de borrel.
Vorig jaar hield ik mijn speech beneden, zodat u de trap niet op hoefde, maar kennelijk was de aandacht daardoor versnipperd en vond men dat u beter moet luisteren? Ik weet het niet. Misschien om de bar een uurtje te onttrekken aan uw belastinggeld?
Uit de krant begreep ik dat ik hier op een nieuwjaarsreceptie voor de bobo’s uit Zutphen ben beland. Ik kan me voor stellen dat u hier allemaal trots staat nu u weet dat u tot de bobo’s van de gemeente behoort.
Want van bobo’s mogen we verwachten dat zij goed voor de gemeenschap zorgen. Volgens van Dale betekent zorgen voor: “de toegewijde aandacht en in de weer zijn met het welzijn van anderen”. In de samenleving lijkt het echter wel of we steeds ruwer met elkaar omgaan.
Na een volgens van Dale onverkwikkelijke discussie koos onze nationale observator van taalontwikkeling zelf voor “polarisatie”, als woord van 2024. Volgens diezelfde van Dale betekent polarisatie “het proces waardoor mensen tegenover elkaar komen te staan”.
Zo bezien zijn “zorgen voor” en “polarisatie” dus elkaars tegenpolen. Zorgen voor betekent dus eigenlijk ook “niet polariseren”! Maar ja dat is gemakkelijker gezegd dan gedaan. Want we leven in een tijd waarin de gevoelens van onveiligheid steeds sterker worden. Dat is ook niet zo gek als we zien dat oorlog, klimaatzorgen, de houdbaarheid van onze gezondheid, bestaansrecht, een betaalbaar dak boven je hoofd, buurtoverlast, nieuwe vormen van criminaliteit en ga zo maar door, 24 uur per dag het gesprek van de dag zijn in het nieuws op de socials.
En ondanks dat we ons allemaal in toenemende mate zorgen maken over dezelfde onderwerpen, zorgt dat gevoel van onveiligheid ervoor dat we op een één of andere manier steeds meer tegenover elkaar komen te staan.
En zeker, om het gevoel van onveiligheid te beteugelen moeten we steeds hardere noten kraken. Harde noten over wat belangrijk is en wat nog belangrijker. En zeker, daar zijn we het gelukkig niet altijd met elkaar over eens en gelukkig vinden we dat onze eigen kijk op de dingen meestal niet iets beter dan die andere kijk.
Maar, lieve mensen, harde noten kraak je het beste met zachte woorden!
Ook in de gemeente Zutphen komen we soms tegenover elkaar te staan. Of het nu gaat om het vuurwerk, de hoogte van bebouwing, of uitgaansoverlast. Of neem de bloemen als cadeau, die we niet meer geven. Nou kreeg ik in m’n leven nooit meer bloemen dan de dag na dat besluit. Maar er kwamen ook onacceptabele bedreigingen richting medewerkers en raadsleden. U ziet, de discussies lopen soms hoog op. Raken we zo niet eigenlijk steeds meer gevangen in een eindeloze wedstrijd van het eigen gelijk, in plaats van samen verder te komen?
Om van ons hart geen moordkuil te maken, moeten we misschien ook wel onder ogen zien dat die polarisatie steeds meer aan groepen wordt opgehangen. Oud versus jong, Randstedeling versus Zutphenees, erfgoedliefhebber versus modernist.
Lieve mensen, ik zeg u, dat is niet goed; het helpt ons niet en nog erger het klopt ook niet. Ik ken net zoveel Randstedelingen als Zutphenesen die hun siervuurwerk op 31 december willen behouden en net zoveel ouderen als jongeren die vinden dat er meer jeugdige reuring moet komen.
Er zijn vele erfgoeddeskundigen die vinden dat de torenstad wel toe is aan een uitgebreider assortiment torens aan de einder. En ga zo maar door.
In de praktijk komen we met al die polarisatie terecht in een veld van procedures, juridisering, nog meer regels en handhaving, en dat is uiteindelijk voor niemand bevredigend. Soms moet het, maar wat mij betreft liever niet, omdat je harde noten veel beter met zachte woorden kraakt.
En dat het inderdaad zo werkt zagen we gelukkig op veel vlakken in het afgelopen jaar. Want met alle inzet wisten we (je zou het al weer bijna vergeten) de financiële consequenties voor onze inwoners met een krappe beurs bij hun energiekosten, met zachte woorden op te vangen.
En ondanks dat het tegenwoordig niet vanzelfsprekend is, schoten we in goed overleg Ter Apel te hulp toen het daar weer mis dreigde te gaan. En zo zetten we een kettingreactie in gang die zorgt dat mensen in ieder geval niet in weer en wind buiten hoeven te slapen.
En ondanks de vele verschillende belangen konden we toch met elkaar het plan voor de verdere modernisering van onze schoolgebouwen voor de komende jaren overeenkomen. We hadden iedere maand een vol sprekersplein waar inwoners volop hun hardste noten aan de gemeenteraad voorlegden, zodat ze urgent, maar wel met zachte woorden konden worden geadresseerd.
We wisten met elkaar, inwoners en horeca, in 2024 meer feesten (met als hoogtepunt de opening van de IJsselkade), meer feesten dus, met minder overlastklachten te bewerkstelligen.
Door zachte woorden kregen we extra geld om jongeren die van het pad raken vanaf dit jaar steviger op de rails te zetten. Op een goede manier konden we samen ons prachtige dakenpatroon ook inzetten voor opwekking van zonne-energie. Allemaal harde noten die we met zachte woorden wisten te kraken.
En onze zachte woorden werden gesteund door bijvoorbeeld een bezoek van de koning aan onze Stichting Urgente Noden (SUN) en het bezoek van duizenden kinderen aan Expeditie Next om de magie van de vooruitgang in onze stad te bewonderen.
En zo ook zullen we dat doen in 2025, met zachte woorden, als de gemeenteraad onze omgevingsvisie aanneemt. Het is dé kijk van de gemeente op de toekomst van Zutphen en Warnsveld. Die kijk gaat over waar en hoe we wonen, werken, voor elkaar zorgen, leren, waar we in het groen kunnen ademen en waar de cultuur ons samenbrengt en hoe je er met welk vervoersmiddel komt.
Kortom, hoe we met elkaar de ruimte zullen maken om te leven. Een visie waarin harde noten worden gekraakt over wat je wel en niet mag doen, jijzelf en je buren, met je huis, je auto en met je bedrijf. Het is dé kapstok waar de komende jaren veel plannen en uitvoering aan kunnen worden opgehangen. Er is veel over gepraat, op straat, met inwoners, bedrijven en instellingen. Gepraat met zachte woorden ook over die onderdelen die misschien niet voor iedereen zo makkelijk te aanvaarden zijn.
Misschien heeft één van u, hier aanwezig, wel een uitnodiging gehad voor het burgereberaad. Want ook de harde noot van ons milieu en de CO2 uitstoot moet gekraakt worden. Op een unieke manier zullen honderd gelote inwoners intensief spreken over de oplossingen die zij aan de Gemeenteraad geven voor de grote klimaatopgaven die voor ons liggen.
In sommige opzichten wordt 2025 ook een tegenstrijdig jaar. Enerzijds zullen we veel aandacht hebben voor het herdenken en herinneren van 80 jaar einde van de oorlog. Anderzijds wordt u in toenemende mate gewaarschuwd om weerbaar te zijn voor een nieuwe oorlog.
En niet alleen de geopolitieke situatie vraagt om die weerbaarheid. Ook de risico’s van klimaatverandering, een pandemie en digitale verstoring vragen erom dat we elkaar kunnen vinden als dat nodig is, daarom ook die zachte woorden. Bewustzijn in bescheidenheid over wat we van het verleden kunnen leren; bewustzijn in voorzichtigheid over wat de risico’s zijn.
Ook in het licht van die weerbaarheid, is onze gemeente net zo sterk als onze buurten en wijken kunnen dragen. Want als het gaat om mensen moet je zo dicht mogelijk bij elkaar staan. Immers of het nu gaat om onze sociale structuur, het plezier in de straat, of onze weerbaarheid, de ruggengraad van onze gemeente is de buurt, de wijk. En dat is waarom onze wijken en buurten beleid ook in 2025 veel aandacht krijgt.
2025 vraagt ook om de uitwerking van de kijk op vergrijzing en hoe je in onze gemeente goed oud kan worden en we tegelijkertijd jong en vitaal blijven. Het zal gaan over onze economie, over waar we ons geld mee verdienen binnen de beperkte ruimte die we in onze gemeente hebben. En over toeristen die vaker mogen komen, maar zonder dat we de Efteling worden. En zeker ik vind het fantastisch om met mijn kleinkinderen naar de Efteling te gaan, maar om nou een glijbaan vanaf de Walburgis te construeren… Bij ons zal het gaan over onze cultuur en hoe we deze stad van verhalen kunnen versterken met de Hanzehof en een Gelders museum, zonder dat we een gat in de begroting oplopen.
En als het gaat om harde noten dan staan onze ondernemers ook voor hete vuren. Of het nu gaat om personeelstekorten, de stijgende energiekosten of het bijbenen van steeds weer nieuwe regels u bewijst keer op keer uw creativiteit en doorzettingsvermogen.
Maar weet dat u van de gemeente mag verwachten dat we ook die noten met zachte woorden kraken. Als het gaat om regelgeving willen wij niet tegenover ondernemers en inwoners staan, maar naast u. Daarom scherpen we onze dienstverlening aan. Regels zijn nodig om Zutphen en Warnsveld prettig te houden, maar de uitvoering dat doen we samen.
2025 zal ook gaan over samenleven zonder elkaar uit de slaap te houden of de criminaliteit in te duiken. Over met elkaar zien, signaleren en handelen, liefst voordat het misgaat.
En misschien wel als belangrijkste in deze tijd gaat 2025 over wonen. Dat is niet gemakkelijk, want ergens zullen die nieuwe woningen moeten komen. De achtertuin is daarbij een kwetsbare plek, maar we zullen ook de noot van een beetje indikken moeten kraken. En ook dat kunnen we met zachte woorden, let maar op!
Lieve mensen er moet veel gebeuren om ons ook in de toekomst met elkaar geborgen te blijven voelen. Maar als je het mij vraagt gaat dat best goed in de gemeente Zutphen. Dat komt omdat we hier nog steeds weten wat “zorgen voor” echt inhoudt en omdat we ons zullen blijven realiseren dat het tegenovergestelde, namelijk “polarisatie”, niet bij ons hoort. We moeten echt harde noten met elkaar kraken, maar dat werkt alleen met zachte woorden. Daarom wens ik ons het komende jaar veel actie en doorzetting toe, maar altijd in het besef dat dat we het met elkaar moeten doen. Daarom proost ik graag met u op de met zachte woorden te kraken noten.
Lieve mensen, gelukkig nieuwjaar!