Inspiratie bij de cultuurnota 2021-2024

Cultuur geeft het leven kleur

Aan welke Zutphenaar je het ook vraagt: cultuur is essentieel.

Het is diepgeworteld, verweven met het leven. Het erfgoed vertelt iets over onszelf, verbindt het heden aan het verleden. Een groot gemis als cultuur er niet zou zijn, omdat het ontspant, plezier geeft, ontroert, verrast, uitdaagt en verbindt. Geen franje die je eraf kunt knippen! Cultuur heeft een waarde in zichzelf. Het brengt iets teweeg. Schoonheid, verbeelding, inspiratie, bezinning. Iedereen haalt er iets uit. Het is niet één ding, maar verschillende activiteiten die verschillende soorten mensen raken met verschillende achtergronden. Het gaat over variëteit en diversiteit. Van cellofestival tot kermis. Cultuur kan helpen om anders naar dingen te kijken en met allerlei situaties om te gaan. Het biedt de mogelijkheid om mensen te ontmoeten en de eigen wereld te verruimen. Cultuurspelers wijzen op de preventieve werking van cultuur. En kijken ook met een ondernemende blik. Cultuur kan kosten besparen op het terrein van zorg en welzijn. En: een sterke cultuur geeft een sterke economie.

Het begint met het planten van een zaadje

Ieder kind moet vanzelfsprekend in aanraking komen met cultuur.

Thuis, bij familie, de kinderopvang, op school en buiten school. Om te ontdekken: wat past bij mij, wat vind ik leuk? De gedeelde kijk is dat cultuur vanzelfsprekend onderdeel moet zijn van het dagelijks leven. Cultuurspelers benadrukken om het binnen het gewone te houden en niet alleen virtuositeit te stimuleren. Het gaat over elkaar ontmoeten en jezelf en elkaar beter leren kennen en begrijpen. Over de vrijheid om te kiezen voor kickboksen, zingen, dansen, gamen, enzovoort. De gedeelde wens is dat kinderen en jongeren zelf bedenken hoe zij hun creativiteit willen uiten en meehelpen om dat te organiseren. En om jongeren niet kwijt te raken als ze 18 zijn geworden. Laat hen programmeren!

‘Volwassenen, wees gespitst op de interesses en talenten van kinderen en jongeren’!

Dat is de oproep van cultuurspelers. ‘En breng hen in contact met mensen en plekken waar zij tot hun recht komen.’ Leerkrachten, interne cultuurcoördinatoren en jongerenwerkers zouden die rol van matchmaker nadrukkelijker moeten invullen. Ook in relatie tot gespannen school- of thuissituaties. Want cultuur kan helpen om daar zonder te problematiseren mee om te gaan, er sterker uit te komen. Zo is theater bij uitstek een medium om over gevoelige onderwerpen te praten, zoals pestgedrag, of een vechtscheiding. Matchplekken genoeg hier in Zutphen. Gewezen wordt op de basisinstellingen (Bibliotheek, Muzehof, Hanzehof, Luxor, Musea, Archief), Walhallab, Zjuust, Taka Tuka, Woest Oost en Buddy to Buddy.

Cultuur is van, voor en door iedereen, ingebed in de Zutphense samenleving

Gedeelde wens is dat inwoners uit álle lagen van de samenleving er op een laagdrempelige manier mee te maken krijgen. Door een gevarieerd aanbod en mogelijkheden om zelf cultuur te maken. Inwoners benadrukken dat er voor kinderen en jongeren nog wel wat mist. En dat het aanbod voor volwassenen in hun beleving te eenzijdig is gericht op hoogopgeleide autochtone inwoners, die het kunnen betalen. Kleinschaligheid is een wens die doorklinkt: kleine podia voor amateurs en professionals, als ontmoetingsplek voor inwoners. Uitnodigende buitenactiviteiten. Meer verbinding tussen cultuur en culturen, waarbij buurthuizen een steviger rol kunnen vervullen. Gluren bij de buren wordt een aansprekend voorbeeld gevonden van ontmoeting.

Cultuurspelers willen graag af van kwalificaties.

Zoals hoge en lage cultuur, toegankelijke en niet toegankelijke cultuur, cultuur met een hoge en lage drempel. Het gaat erom dat het aanbod zo divers en nabij is dat het inclusief is: écht voor ieder wat wils, bereikbaar en betaalbaar. Ook zij zijn voorstander van kleine podia – binnen en buiten - waar iedereen als het ware de microfoon kan pakken en iedereen kan kijken wat er gebeurt. Nomadisch programmeren spreekt aan: cultuurinstellingen en kunstenaars die met hun aanbod zelf het publiek opzoeken. En zo een andere doelgroep weten te interesseren. Wat voor kinderen en jongeren geldt, geldt ook voor volwassenen: de wens is om de overvloed zichtbaar te maken aan verborgen krachten en talenten in de lokale gemeenschappen. Cultuur voor, door en met de buurt – community art. In verschillende Zutphense wijken zijn daar positieve ervaringen mee opgedaan.

De stad als podium

Het spreekt aan om Zutphen, ‘kleine stad met allure’ als podium te benutten.

Om cultuur te maken, te beleven en te delen op talloze ontmoetingsplekken. Het beeld dat het oproept is dat allerlei pareltjes door heel Zutphen worden uitgelicht, als een lint door de stad. Niet alleen op bestaande vaste locaties, maar ook op allerlei tijdelijke onverwachte plekken, misschien wel op een dak. Door amateurs en professionals. In combinatie met het erfgoed en met natuur: de IJssel, stadstuinen, het park. Groot, klein en guerrilla-achtig. Aantrekkelijk voor inwoners en bezoekers van buiten Zutphen.

De Buitensociëteit zou weer een magische plek kunnen worden

Inwoners roemen de Buitensoos met z’n prachtige akoestiek.

Ze vertellen over vroeger tijden, toen Sinterklaas in dit gemeenschapshuis op zijn paard naar binnen kwam rijden. Het idee spreekt aan om juist hier een open cultureel centrum te maken met een betaalbaar open podium. Met de stad en het station verbonden door een interessante route. Tegelijkertijd mist de aangrenzende Hanzehof de magie van een bruisende huiskamerplek. Iedereen die je spreekt typeert het als een lelijk gebouw zonder uitstraling, dat heel raar in elkaar zit. Maar opgemerkt wordt óók dat die lelijkheid misschien wel heel speciaal is. Ook in een blokkendoos kan het immers bruisen als een tierelier. Als er de hele dag door maar heel veel te beleven en te programmeren valt voor een breed publiek. Als in een zoemende bijenkorf.

Bibliotheek, Hanzehof en Muzehof doen een beroep op ieders verbeeldingskracht

Stel dat de stad de sleutel krijgt van Buitensociëteit en Hanzehof … zou dat niet het allermooiste cadeau zijn?

Bibliotheek, Hanzehof en Muzehof geloven in een opzet waarin zij en allerlei andere partijen functies verweven. En verbindingen worden gelegd naar talloze huiskamers in centrum en wijken. Vanuit een gezamenlijk doel, dat de basis is voor spontane samenwerking. Zij wijzen erop dat het concept zich bewijst op andere plekken binnen en buiten ons land. Dat de huidige bibliotheek prachtig is voor boeken, maar niet voor mensen. Andere cultuurspelers benadrukken dat de Hanzehof als huis van de stad een totaalplan moet zijn, inclusief de omgeving, de aansluiting met het stads- en wijkgebeuren, de bemensing en het geld. Zowel inwoners als cultuurspelers benadrukken dat de schaal belangrijk is. Laat het cultuurcentrum via de menselijke maat ontstaan. Zet erop in dat Zutphenaren hier zélf iets kunnen organiseren. Zorg voor kleinere zalen, niet te duur voor amateurgroepen. Voor ruimten waar ook scholen gebruik van kunnen maken, kunstenaars kunnen exposeren. Realiseer je dat inwoners niet makkelijk hun wijk uitkomen. Zeker niet voor grootschalige, voor hen dure voorzieningen. Investeer dus in ontmoeting, laagdrempelige acties. En leg de verbinding naar huidige plekken in de stad. Zie wijkcentra, scholen, pleintjes,ateliers, galeries, culturele instellingen, monumenten, enzovoort ook als huiskamers.

Het verhaal van Zutphen als leidraad

Aan ‘De stad als podium’ gaat een vraag vooraf: wat is ons verhaal, het verhaal van Zutphen?

Er zijn heel veel pareltjes uit te lichten. Er zijn allerlei ideeën om cultuur meer en anders in de schijnwerpers te zetten met, voor en door inwoners en voor bezoekers. Maar wat past bij Zutphen, bij onze identiteit en onze schaal? Slow living wordt genoemd, de enorme gastvrijheid van Zutphenaren. De oproep van cultuurspelers aan de gemeente is om keuzes te maken met een strategie voor de komende jaren waarop activiteiten, evenementen en subsidieverlening aansluiten. Het advies is om ziel en zakelijkheid tegelijk wakker te maken. Om de cultuurambities te verbinden aan het sociaal/economische profiel van Zutphen.

Samen het avontuur aangaan

De gedeelde wens van cultuurspelers is om samen iets te bereiken met de stad.

Om van de archipel een land te maken, de schervencultuur te doorbreken. De goede wil is er al lang, maar niet genoeg gebleken. De uitdaging die wordt gezien is om de moeite te nemen om elkaar te leren kennen, om anders samen te werken. Loslaten wordt gezien als de sleutel. Loslaten van eigen belangen, ego’s, vaste patronen, gesprekspartners, kartrekkers, ruimten, veronderstellingen over elkaar. In de gesprekken met cultuurspelers klinkt de wens door om samen te werken in vrijheid. De metafoor van de jazz komt langs om de veelkleurigheid van een gelijkwaardig, veilig samenspel te duiden. En de structuur die minimaal aangebracht moet worden in de dynamiek.