De gemeente Zutphen wil een afwegingskader opstellen om initiatieven voor grootschalige zonneparken op land (zon op land) te kunnen beoordelen. Het afwegingskader wordt nu opgesteld, zodat, op het moment dat zich een initiatief aandient, de gemeente de juiste afweging kan maken en richtingen mee kan geven aan het initiatief. De gemeente Zutphen wil het afwegingskader opstellen aan de hand van twee zoeklocaties: het Zutphens Broekgebied en de Overmarsch. Op dit moment zijn er geen concrete initiatieven om zonneparken in de zoeklocaties te gaan ontwikkelen; dit is aan de grondeigenaren.
Dit afwegingskader willen ze graag samen met de omgeving opstellen en daarom worden er een aantal bijeenkomsten georganiseerd. De eerste bijeenkomst was op 17 mei 2022. Dit is een sfeerverslag van de eerste avond.
Samen in gesprek op 17 mei
Op 17 mei vond de eerste werksessie over het afwegingskader zon op land in Zutphen plaats. Er was een diverse en uiteenlopende groep mensen uitgenodigd via onder andere de nieuwsbrief van de Regionale Energie Strategie, het gemeentenieuws en de gemeentelijke website. Grondeigenaren in het gebied hebben ook een persoonlijke uitnodiging ontvangen. Er was veel belangstelling en de opkomst was groot en divers.
De deelnemers:
- Er waren circa 50 mensen aanwezig;
- Dit waren grondeigenaren en bewoners uit het gebied, omwonenden, organisaties zoals LTO/bomenstichting Zutphen e.o. en raadsleden.
- De gemeente was ambtelijk vertegenwoordigd met 6 personen en wethouder Eva Boswinkel.
- Vanuit bureau Land-id waren 2 personen aanwezig (Barbara van Dijk en Samantha Hoogewerf). Zij stellen samen met de gemeente het afwegingskader op.
Het doel van de werksessie
In deze eerste werksessie stond het ophalen van wensen en ideeën en het delen van gebiedskennis centraal. Net als het in beeld brengen van de kwaliteiten van en waarden in het gebied. Het doel van de avond was om een basis te leggen voor de invulling van de voorwaarden in het afwegingskader: wensen en ideeën ten aanzien van de inrichting van zonnevelden (inclusief meerwaarde voor de thema’s recreatie, landschap en beleving, natuur en biodiversiteit, landbouw), participatie (tijdens het planproces) en financiële participatie.
Gezamenlijke start
De avond startte met een kort welkomstwoord van wethouder Eva Boswinkel. Daarna lichtte bureau Land-id haar verhaal nader toe en werd een presentatie gegeven over het doel van het afwegingskader, wat vooraf ging, de aanpak en het programma en doel van de avond. Er was ruimte voor enkele verduidelijkende vragen.
Uit de plenaire vragen en uit de gesprekken aan de tafels is gebleken dat een deel van de genodigden zich overvallen voelde door de aangewezen zoeklocaties. Een deel van de deelnemers sprak de zorg uit over de zekerheid van ontwikkeling van zonnevelden met de vastlegging van de zoeklocaties: ‘het voelt als een fuik’ en ‘hoeveel ruimte is er daadwerkelijk om mee te denken?’. Met name in de individuele gesprekken is hier nog de nodige aandacht aan besteed.
Deelsessie
Het tweede deel van de avond was met name bedoeld voor inhoudelijke vragen, dialoog en discussies bij de posters en aan de tafels. De deelnemers verspreidden zich over de tafels en langs de posters, om daar het gesprek aan te gaan met het projectteam (gemeente en bureau) en met elkaar.
De nut en noodzaak van zonne-energie was een veel terugkerend thema in de diverse gesprekken. Een gegeven is dat het volleggen van alle daken in Zutphen onvoldoende is. Er dient nog steeds een substantieel deel van de energie gewonnen te worden op andere wijze, zoals door wind en zon. De oproep vanuit de deelnemers was dan ook om inzichtelijk te maken welke inzet wordt gedaan om andere bronnen van duurzame elektriciteit, zoals zon op dak, te benutten.
Wat waren de zorgen, wat waren de wensen
In het algemeen komt terug dat de aanwezigen zich zorgen maakten over de komst van zonnevelden met de aanduiding van de zoeklocaties. Ook werd er aangegeven dat eerst alle daken benut moeten worden voor zon-opwek; mede ook vanwege kostbare landbouwgrond en omdat het buitengebied van Zutphen als gering wordt ervaren. Er wordt veel waarde gehecht aan het landschap en de aanwezige natuurwaarden. Dit zijn belangrijke kwaliteiten waar rekening mee gehouden moet worden bij de ontwikkeling van zonnevelden.
Participatie
De meeste aanwezigen gaven aan dat zij graag betrokken worden, meedenken en meebeslissen op het moment dat zich een initiatief voor zonnevelden voordoet. Informeren via nieuwsbrieven en de website is genoemd, maar ook meeschetsen in werksessies.
Financiële participatie
Een deel van de aanwezigen zou wel financieel willen participeren; een deel niet. De voorkeur lijkt wel uit te gaan naar lokale energiepartijen.
Ruimtelijke waarden Overmarsch (landschap, landbouw, recreatie, natuur en biodiversiteit)
De Overmarsch wordt gezien als waardevolle landbouwgrond, zonder ruimte voor zonnevelden; voortzetting van het agrarisch gebruik heeft de voorkeur. Voor zon-opwek zouden de kascomplexen benut moeten worden en anders als strook langs het spoor. Genoemde wensen zijn: behouden van het coulisselandschap, de openheid, bomen, vergroting van de biodiversiteit, het huidige agrarische gebruik (en daarbij behorende karakter).
Ruimtelijke waarden Zutphens Broekgebied (landschap, landbouw, recreatie, natuur en biodiversiteit)
Ook in dit gebied zijn zorgen over de ontwikkeling van zonnevelden. Het open landelijke gebied en aanwezige natuurwaarden (reeën, konijnen, hazen, vogels) zijn veelgenoemde waarden. Concentratie langs infrastructuur lijkt de voorkeur te hebben. Genoemde wensen zijn: behouden van landschappelijke en natuurwaarden, concentratie langs infrastructuur, behouden van beplanting, aanbrengen van struwelen rondom zonnevelden (breed genoeg en passend bij het landschap), voldoende afstand van woningen en zorgen voor een aantrekkelijk recreatief uitloopgebied met een voldoende robuust landschap, bijdragen aan biodiversiteit.
De bovenstaande schets is slechts een beknopte weergave van het opgehaalde (zowel op de posters als in de gesprekken). Hieronder hebben we de reacties op de posters nog even voor u onder elkaar gezet. We hebben ingebrachte informatie letterlijk overgenomen.
Vragen
Er zijn tijdens de werksessie verschillende vragen gesteld. We zijn momenteel druk bezig om deze te beantwoorden. De antwoorden plaatsen we zo snel mogelijk op deze pagina.
Wat hebben deelnemers op de posters gezet?
Participatieproces
Waar zou u over willen meedenken?
- Over alle aspecten
- Combinatie van functies
- Financiële participatie
- Geen zonnepark ten koste van waardevolle landbouwgrond of recreatiegrond
- Oriënteren op combinatie energie en opslag. Zutphen zelfvoorzienend in 20xx
- Integrale energie aanpak
- Combineren met wandelgebied/moderne recreatie
- Het afwegingskader is bedoeld om initiatieven te toetsen. Het zou mooi zijn als stap 1 van het afwegingskader is of de nut en noodzaak nog steeds aanwezig zijn (voortschrijdend inzicht).
- Hoe zou u betrokken willen worden?
- Op alle vlakken!
- Nieuwsbrief via de mail
- Via website, nieuwsbrief, werksessie
- Communiceren voortgang zon op dak
- Werksessie (meeschetsen)
- Meebeslissen
- Enquête
- Excursie naar het gebied of naar al bestaand zonneveld
- Waar zijn de ouders met kinderen? En de jongeren? Diversiteit.
Wie zouden mogen of moeten meedenken volgens u?
- Wie: grondeigenaren, omwonenden, bewoners
- Inwoners van Zutphen of het er moet komen. Omwonenden: hoe het er moet komen.
- Grondeigenaren
- Energiebehoefte verlagen. Eerst daarop inzetten zodat we efficiënt energie gebruiken.
- Natuurmonumenten, inwoners van verstedelijkte gebied
- Netcapaciteit verbeteren zodat bedrijven kunnen investeren in opwek energie
- Schoolkinderen, jongeren. Hoe wil je dat je toekomstige woonomgeving eruit ziet?
- Bewaken recreatieve waarde als stedelijk uitloopgebied en biodiversiteit
- Wandelaars, fietsers, recreanten verstedelijkt gebied.
Financiële participatie
Zou u financieel willen participeren?
- De exploitatietermijn is 25 jaar. Is het mogelijk dat er tussentijds wordt geëvalueerd? En dat de termijn wordt verkort?
- Nee, ik wil niet dat mijn draagvlak afgekocht wordt
- Ja, lokaal meeprofiteren voor iedereen in Zutphen
- Participatie via of met ZutphenEnergie
- Nee, ben voorstander van dat mensen zelf hun energie opwekken
- Nee, tenzij in lokale grids met lokale opslagcapaciteit
- Grootschalige opwek en grootschalig gebruik zouden aan elkaar gekoppeld moeten worden.
Hoe zou u betrokken willen worden?
- Zonnepark moet een bijdrage leveren aan de wijk/gebied (kan maatschappelijk)
- ZutphenEnergie
- 2x gebiedsfonds
- Geen cowboys
- Postcoderoos o.i.d.
- Mensen met een kleine beurs? Bijv. korting op rekening (deels) betaald door rendement
Onder welke voorwaarden zou u mee willen doen?
- Via aandelen
- Pas op land als industrieel dak vol
- Gemeente maakt energiefonds 15 miljoen voor goedkope leningen: zon, wind, opslag, waterstof
- Als grondeigenaars een financiële gegarandeerde compensatie met jaarlijkse indexatie
- Eens met bovengenoemde
Overmarsch, landschappelijke waarden
Wat vindt u een mooie plek of grote kwaliteit in het gebied?
- Strook langs spoor
- Zon op kas!
- Panelen plaatsen gaat ten koste v.d. grondkwaliteit en het bodemleven
- Panelen op grond en kassen in dit gebied gaat ten koste van de mooie grond en het landschap
- Behoud dit landschap links en rechts van het spoor. Zie het als landschappelijk erfgoed
Overmarsch, zon en natuur
Wat vindt u belangrijk bij de inrichting van een zonnepark t.a.v. natuur?
- Bomenstichting Zutphen e.o.: de parken mogen niet tot gevolg hebben dat gezonde bomen worden gekapt i.v.m. schaduwvorming. Bomen zijn ook collectoren.
- Lekker opwekken in glas van de tuinbouw
- Het energienet moet het aankunnen (niet ten koste van eigen panelen)
- Opwek bij gebruik!
- Gebruik taluds van spoorwegen en wegen
- Een zonnepark is sowieso een grote aantasting van landschap en natuur
- Bij het plan een recyclingplan voor de panelen na gebruik
- Zoekgebied toekomst voor een voortvarende veehouderij
- Hier wordt geboerd! Dat moet ook door kunnen
- Achterzijde rondweg
- Welke dieren kunnen we terugbrengen in dit gebied?
Overmarsch, zon en landbouw
Wat vindt u belangrijk bij de inrichting van een zonnepark t.a.v. landbouw?
- Melk bevat 100% energie!
- Er zijn in dit gebied nog maar enkele veehouders actief. Deze hebben oppervlakte nodig zodat deze er blijft.
- Deze grond is nodig voor de toekomst van ons bedrijf. We hebben 3 potentiële opvolgers.
- Onze dieren grazen hier. Hier groeit hun voer. Hier rusten ook weidevogels.
- Waarom geen windmolens? Kost veel minder ruimte. Of cablepooling wind + zon
- Samenwerken met Brummen? Meer ha zon, meer geld voor natuur en recreatie
- Kassen elektrisch verwarmen? Directe kabel van zonnepark naar kassen.
- Bifacial panelen
Overmarsch, zon en recreatie
Wat vindt u belangrijk bij de inrichting van een zonnepark t.a.v. recreatie?
- Kijk goed! Wat een zonneveld met een landschap doet.
- Grond is kostbaar. Te kostbaar voor deze vorm van energie/geldwinning.
- Rijen aan beide kanten langs het spoor.
- Bomen mogen niet opgeofferd worden voor zonnepanelen. Botsende waarden die beiden van belang zijn voor energieopname.
Overmarsch, referentiebeelden
Wat spreekt u aan en/of vindt u passend in het gebied?
- AD 8 interessant: hoe ver staan de bomen van de panelen i.v.m. schaduwwerking? Geen bomenkap
- Ik vind het belangrijk dat zonneparken worden verenigd met het coulissenlandschap, dus bomenrijen en bosjes eromheen.
- Windmolen
- Een voorwaarde voor zonneparken zou moeten zijn dat ze biodiversiteit vergroten
- Zo laag mogelijk: zoveel mogelijk behoud van open landschap
- Kleinschalig met behoud van biodiversiteit
- Dubbelgebruik is wenselijk, maar niet dat ze heel hoog worden
- Is een glooiend/golvend zonnepark mogelijk? Dat zou mooi zijn!
Zutphens broekgebied, landschappelijke waarden
Wat vindt u een mooie plek of grote kwaliteit in het gebied?
- Grondeigenaren persoonlijk aanschrijven
- Geen 30 adviesbureaus met bemoeienis over een bewonersplan, zoals welstand, archeologie vanaf 30 cm, landschappelijk
- Rondweg, voetbalvelden, etc. moeten zonnepanelen. Geen woningen!
- Waarom geen geluidswal met zonnepanelen. Business case is belangrijker dan landschappelijke vernietiging?
- Moderner + meer ruimte
- Kijk naar locaties rondom infrastructuur
- Parkeerplaats FC Zutphen kan overdekt
- Geen groenstrook zoals bij zonnepark Revelhorst!
- Gemeente, neem eerst contact op met grote agrarische grondeigenaren
- Melkvee moet extensief, is landbouwgrond hard voor nodig!
- Burgerinitiatieven krijgen prioriteit boven projectontwikkelaars.
- Burgerinitiatieven krijgen zelfde condities als projectontwikkelaars.
- Behouden landschap zoals het nu is met ruimte voor wild, agrarische bedrijven, recreanten
- Geen openluchtmuseum van ons gebied, ook ruimte bieden voor verruiming van bebouwing/vernieuwing van bebouwing naar wens bewoners.
- Gemeente houdt zich aan dezelfde regels die voor burgers gelden.
- Niet dicht bij woonhuizen. > 200 meter. Zeer brede struwelen > 20 meter.
- Bij bouw nieuwe woning moesten wij tegen hoge kosten aan hoge eisen van inpassing in het landschap voldoen. Bijv. inham in het dak werd afgekeurd, omdat het kon worden afgekeurd als reden. Hoe verhoudt zich dat tot een zonnepark. Hier kan ik weinig landschappelijke waarde aan ontdekken.
- Bomenstichting Zutphen: gezonde bomen niet kappen i.v.m. schaduwvorming. Bomen zijn essentieel voor de biodiversiteit. Compensatie zal onvoldoende zijn.
- De klompenpaden integreren in het/de park(en).
- De groene randen en ‘bomenlanen’ handhaven en uitbreiden rondom en door het park.
- De bestaande bomenrijen langs de N314 voortzetten. Als er een zonnepark komt in het oostelijke deel van het zoekgebied.
- Passende invullling (beelden): struweel, moeras/natuur als rand, recreatief medegebruik, kruidenrijke rand.
- “Verplicht” FC Zutphen om panelen op het dak van het gebouw te leggen.
- Verdiepte aanleg met boom/struikensingels
- Uitloopgebied moet aantrekkelijk blijven voor wandelaars
- Geen negatief effect op de natuur
- Vergunning = voor 25 jaar. Dan ook 25 jaar geen woningen in dit groengebied.
- Kleine windmolen i.p.v. zonnepanelen. 300 KW molen. Bijvoorbeeld EAZ molentje.
- Voor elk paneel ook een boom.
- Klompenpad tussen de panelen door?
- Liander moet vooraf aangeven dat net de productie aankan
- Recreatiezone
- Gasleiding in combinatie met zon? Mogelijk of niet
Zutphens broekgebied, zon en natuur
Wat vindt u belangrijk bij de inrichting van een zonnepark ten aanzien van natuur?
- Houd het eigendom van de panelen bij een energiecoöperatie.
- Talud aan Leesten o.a. gebruiken
- Zo compact mogelijk langs rand, wel helling gebruik
- Recreatiewaarde is van belang voor welzijn van de mens evenals groen. Basisbehoefte.
- Zonneparken je kan het dak op
- Diverse diersoorten: Groene/rode wouw (zie ook afl. Vroege Vogels), Oehoe, steenuil, reigers, putters, groene/bonte specht, valk + buizerd, vleermuizen, reeën en bos (Reeën moeten door kunnen blijven), hazen moeten door kunnen blijven leven.
- Bomenstichting: advies inwinnen over de afstand tot aangrenzende bomen i.v.m. behoud gezonde bomen.
- Bomenstichting: de aangrenzende bomenrijen mogen niet gekapt worden i.v.m. schaduwwerking. Bomen zijn ook collectoren.
- Ruime inpassing. Meer dan huidige park Revelhorst.
- Zo inpassen dat het landschap mooi blijft met ruimte voor wild (= geen hekwerken)
- Natuurvriendelijke oevers in sloten
- Landschappelijk is meer dan met heg!
- Zonnepark als transitie van intensieve landbouw naar extensieve landbouw/natuur
- Aantrekkelijk maken voor dieren die in GNN leven. Met corridors hun leefgebied vergroten.
- Zo intensief mogelijk zonneveld (oost-west) en de ruimte die je daarmee wint gebruiken voor natuurontwikkeling
- Gebruik maken van N314 waardoor oppervlakte dicht bij infra gelegd kan worden.
- Lange tafels in zuid opstelling
Zutphens broekgebied, zon en landbouw
Wat vindt u belangrijk bij de inrichting van een zonnepark t.a.v. landbouw?
- Gewassen verbouwen onder panelen
- Zonnepanelen als transitie van intensieve naar extensieve landbouw
- Betrek de grondeigenaren, persoonlijke gesprekken. Het is hun grond, je hebt ze nodig.
- Combinatie agri-cultuur en energie op dak
- Mag geen negatieve impact hebben op melkveebedrijven
- Landbouwgrond is hard nodig voor duurzame bedrijfsvoering melkvee.
- Gebied is te klein voor combi zon/vee
Zutphens broekgebied, zon en recreatie
Wat vindt u belangrijk bij de inrichting van een zonnepark t.a.v. recreatie?
- Extra wandel-en fietsroutes
- Kans kanoroute?
- Panelen inzetten als geluidswering/wal waardoor stilte ontstaat in gebied. N314/N319.
- Panelen langs de N-wegen
- Direct uitloopgebied geen panelen -> Leesten. Niet langs klompenpad.
- Zonneparken je kunt het dak op
- Van brug tot Laakse laat zonnepanelen op talud + 50m langs de zuidzijde. Alleen met grote opslag.
- Is een zonne‘park’ een optie? Bloemen, paden, kinderboerderij. Zorg dat het een attractie wordt wat het recreatiegebied verrijkt.
Zutphens broekgebied, referentiebeelden
Wat spreekt u aan en/of vindt u passend in het gebied?
- Wandelgebied/houden uitloopgebied
- Biodiversiteit mooi, dus bloemrijk grasland rondom
- Watergang als rand
- Struweel als rand (2x)
Een afwegingskader zonne-energie?
Met het afwegingskader willen wij vooraf zaken geregeld hebben, nog voordat zich daadwerkelijk een initiatief voor een zonneveld aandient. Op deze wijze kan de gemeente zoveel mogelijk sturen op ruimtelijke kwaliteit en het op de juiste wijze betrekken van de omgeving (zowel participatie tijdens het proces als financiële participatie).
Het doel van het afwegingskader is dus meerledig:
- Een betrokken omgeving; de omgeving wordt betrokken bij het opstellen van het afwegingskader en kan meedenken over wat zij belangrijk vinden als er zonneveld ontwikkeld wordt en input leveren voor de criteria in het afwegingskader.
- Gemeente kan initiatieven beoordelen; als er zich een initiatief voordoet, voldoen de ingediende plannen dan aan de opgestelde criteria voor inrichting (inclusief meerwaarde voor landschap, natuur en biodiversiteit, recreatie), participatie en financiële participatie?
- Potentiele initiatiefnemers weten waar ze aan toe zijn; Het afwegingskader moet voor initiatiefnemers duidelijk maken waaraan een plan moet voldoen om de kans op een vergunning te vergroten.
Dit afwegingskader wordt opgesteld aan de hand van twee zoeklocaties: het Zutphens Broekgebied en de Overmarsch. In oktober 2021 heeft de gemeenteraad de twee zoekgebieden vastgesteld en unaniem opdracht gegeven voor het opstellen van een afwegingskader voor zon op land voor deze beide locaties. Reden hiervoor was o.a. een landschappelijke verkenning door bureau SAB in 2020. Uit deze gemeente brede verkenning zijn de twee zoeklocaties Zutphens Broekgebied en Overmarsch naar voren gekomen: landschappelijk gezien is hier ruimte voor grootschalige zon-opwek. Begin 2021 heeft vervolgens een haalbaarheidsonderzoek (door Pondera Consult) plaatsgevonden. Dit onderzoek heeft bevestigd dat zon-opwek binnen deze twee zoeklocaties mogelijk is.