De gemeente Zutphen wil een afwegingskader opstellen om initiatieven voor grootschalige zonneparken op land (zon op land) te kunnen beoordelen. Dit afwegingskader wil de gemeente graag samen met de omgeving opstellen en daarom wordt een aantal bijeenkomsten georganiseerd. De eerste bijeenkomst was op 17 mei 2022. De tweede bijeenkomst was op 21 juni 2022. Dit is een verslag van de tweede avond.
De deelnemers
Er was een diverse en uiteenlopende groep mensen uitgenodigd via brieven, de nieuwsbrief, social media en de gemeentelijke website. De opkomst was groot en divers. Naast de vele bekende gezichten van de eerste werksessie, waren er ook nieuwe gezichten.
- Er waren ongeveer 40 mensen aanwezig;
- Dit waren grondeigenaren en bewoners uit het gebied, omwonenden, organisaties zoals IVN en LTO.
- De gemeente was ambtelijk vertegenwoordigd met 5 personen en wethouder Eva Boswinkel.
- De bijeenkomst werd voorgezeten door Bureau Land-id. Zij stellen samen met de gemeente het afwegingskader op. Vanuit bureau Land-id waren 3 personen aanwezig.
Het doel van de werksessie: aanvullen en verdiepen
De eerste werksessie, die plaatsvond op 17 mei, stond in het teken van ‘verkennen’: het delen van wensen, ideeën en gebiedskennis en het in beeld brengen van de kwaliteiten en waarden in het gebied. Met deze input hebben we een eerste set aan hoofdcriteria met bijbehorende spelregels geformuleerd.
Tijdens de tweede werksessie, op 21 juni, zijn we samen met de deelnemers aan de slag gegaan met het aanvullen en verdiepen van de hoofdcriteria en spelregels. We stelden de vraag of men zich kan vinden in de opgestelde hoofdcriteria en spelregels. Voor sommige spelregels was meer verdieping nodig. Hiermee zijn we in de werksessie actief aan de slag gegaan aan de hand van beelden, schetsen en schema’s. Het ging er daarbij niet om, om één voorkeur uitgesproken te krijgen, maar om helder te krijgen wat men passend vindt.
Gezamenlijke start
De avond startte met een kort welkomstwoord van wethouder Eva Boswinkel en een presentatie van bureau Land-id en de gemeente. Tijdens dit onderdeel verwoordden aanwezigen weerstand tegen zonnevelden binnen de zoeklocaties specifiek, maar ook in het algemeen. Deelnemers spraken hun zorgen uit over de volgende thema’s (inclusief de reactie van het projectteam in schuine letters):
- Zorgen over de noodzaak van zon op land.
De gemeente heeft toegelicht dat er verschillende sporen lopen, waaronder zon op dak , maar ook zon op land. Beide zijn nodig voor duurzame energievoorziening in Zutphen. - Zorgen over communicatie. Bewoners zijn kritisch over de verwoording van het verslag van de eerdere werksessie. Ze missen de verwoording van hun weerstand tegen zonnevelden en hebben het gevoel in een fuik te lopen als ze over de 'voorwaarden waaronder' praten.
De gemeente heeft aangegeven dat er op de website van de gemeente een lijst wordt opgenomen met meest gestelde vragen, inclusief antwoorden. - Zorgen over het vervolg nadat dit afwegingskader is opgesteld. In hoeverre heeft de omgeving nog invloed op het verdere proces?
De gemeente heeft aangegeven dat een initiatiefnemer waarschijnlijk verplicht wordt om participatie toe te passen bij de voorbereiding van zijn vergunningaanvraag. Daarnaast dient een voorgenomen initiatief de reguliere vergunningenprocedure te doorlopen. - Zorgen over aanleg en beheer als er een vergunning is. Aanleiding voor deze zorg zijn ervaringen met het al bestaande zonnepark nabij de sportvelden.
In het afwegingskader zal aandacht besteed worden aan dit thema. - Zorgen over het proces. Bewoners hadden het gevoel dat zij niet eerder waren betrokken bij de totstandkoming van de zoekgebieden en voelen zich daarom overvallen.
- Een groot deel van de deelnemers is geen voorstander van de ontwikkeling van zon op land.
Tijdens het centrale deel en in de individuele gesprekken aan de tafels is ingegaan op bovenstaande punten. De wethouder heeft aangegeven dat ze, parallel aan de ontwikkeling van het afwegingskader, ook graag met inwoners in gesprek gaat over de energietransitie en hiervoor al enkele uitnodigingen heeft ontvangen. De wethouder benoemde nogmaals dat het opstellen van een afwegingskader een opdracht is van de gemeenteraad en dat de gemeente daarbij graag voortijdig de omgeving betrekt om hun wensen en ideeën in te brengen.
Werksessie: aan de slag in kleinere groepen
Het tweede deel van de avond was met name bedoeld voor een inhoudelijk gesprek over de criteria en spelregels aan de tafels. De deelnemers zijn uiteengegaan in vijf kleinere groepen: 2 tafels voor de Overmarsch en 3 voor het Broekgebied. Per tafel leidde een gespreksleider van het projectteam (gemeente en Land-id) de deelnemers langs een aantal posters met de drie thema’s:
- ruimtelijke inpassing;
- meerwaarde voor de omgeving;
- participatie en financiële participatie.
We vroegen om aanvullingen, aanscherpingen en verdiepingen op de hoofdcriteria en spelregels. Deze hoofdcriteria en spelregels zijn opgesteld en uitgewerkt op basis van de eerste werksessie, bestaand beleid, de expertise van bureau Land-id en uit het eerdere onderzoek door Pondera en de landschappelijke verkenning van SAB.
Enkele reacties uit de tweede werksessie
De deelnemers zijn inhoudelijk aan de slag gegaan om tot verdieping van de criteria te komen, ondanks de weerstand die zij voelen. Net als tijdens de eerste werksessie werd duidelijk dat de deelnemers veel waarde hechten aan het huidige landschap. Vandaar dat men zich uitspreekt: het liefst komt er helemaal geen zonnepark, maar als het er toch komt, dan staat het landschap met al haar kwaliteiten en functies voorop. Hier mag niet aan worden afgedaan.
Zutphens Broekgebied
- Voor het Zutphens Broekgebied wordt de beleving van het coulisselandschap met afwisseling in open- en beslotenheid en doorkijkjes als zeer belangrijk ervaren.
- Een zonnepark moet zo veel mogelijk uit het zicht worden geplaatst zonder dat dit ten koste gaat van dit kenmerkende coulisselandschap.
- Ook de openheid op zichzelf wordt gezien als belangrijke factor van hoe dit landschap wordt ervaren. Houd bij de inrichting van een zonnepark rekening met deze openheid en sluit hier met de inpassing goed op aan.
Overmarsch
- Vanwege de grote druk van verschillende ontwikkelingen (woningbouw, kassencomplexen, aanleg van de rondweg), hecht men veel waarde aan ‘het laatste stukje groen’.
- Omdat de Overmarsch wordt gezien als waardevolle landbouwgrond dient het agrarisch gebruik gerespecteerd te worden zodat de boer kan blijven boeren.
- Er worden ook locaties genoemd waar de realisatie van zonneparken eventueel wel mogelijk is; de voorkeur gaat dan uit naar: langs wegen, in overhoeken en langs de spoorlijn. Deze plekken zouden we niet moeten uitsluiten voor zon op land.
Hieronder volgt een korte samenvatting per thema en poster.
Ruimtelijke inpassing
De zichtbaarheid van zonneparken was een belangrijk terugkomend thema. Hierin is een verdiepingsslag gemaakt voor de criteria en spelregels. Bij voorkeur zijn zonneparken niet zichtbaar. Een brede groene landschappelijke rand draagt bij aan de gewenste onzichtbaarheid. Het belang van zicht op een zonnepark en landschappelijke inpassing dient te worden ondervangen met een groene brede landschappelijke rand. Hier moet bij het begin van de realisatie van een zonnepark direct in geïnvesteerd worden.
Uit de gesprekken is gebleken dat de voorkeur uitgaat naar een ‘groene’ rand die kan bestaan uit een singel, houtwal, haag, struweelrand, bomenlaan, verdieping van het perceel of bosjes. Een watergang met rietkraag vindt men minder goed passend.
Meerwaarde voor de omgeving
Het belang van meerwaarde voor de omgeving is duidelijk, maar de deelnemers zijn kritisch in hoeverre een zonnepark daadwerkelijk kan zorgen voor meerwaarde. De vormgeving van deze meerwaarde is maatwerk, waarbij de gebiedskennis van de omgeving moet worden benut. Een voorbeeld van meerwaarde dat de deelnemers aansprak, is het creëren van doorgang voor dieren (ecologische corridors).
Participatie
De direct omwonenden, die zicht hebben op een initiatief, zouden de zwaarste stem moeten hebben bij de inpassing en in het participatietraject van het initiatief. Men hecht veel waarde aan de criteria en spelregels, die ingaan op een goede communicatie, met duidelijke afspraken over de planning en onafhankelijke verslaglegging.
Financiële participatie
De deelnemers hebben geen eenduidige voorkeur uitgesproken over de wijze (mede-eigendom, mee-investeren, meeprofiteren) waarop bewoners financieel participeren.
Men is het erover eens dat dat de opbrengsten en deelname zoveel mogelijk lokaal plaatsvinden bijvoorbeeld via een lokale energiecoöperatie zonder maximaal financieel winstoogmerk.
Foto’s: Op de posters zijn aanscherpingen en aanvullingen op de hoofdcriteria en spelregels geschetst, geschreven en geplakt