Vraag en antwoord over het Inwonersberaad

Een Inwonersberaad bestaat uit een groep mensen (geloot uit een grote groep mensen) die de gemeenteraad helpt beslissingen te nemen over een belangrijk onderwerp. De groep leert over het onderwerp, luistert naar deskundigen en praat samen over mogelijke oplossingen.

Het doel is advies geven aan de gemeenteraad. De gemeenteraad neemt de adviezen over. Het inwonersberaad is daarmee een heel democratische manier om een probleem aan te pakken.

Overal ter wereld worden inwonersberaden georganiseerd. Soms gebruikt men een andere naam zoals burgerberaad of burgerforum.

Het klimaat raakt ons allemaal. Iedereen wil natuurlijk dat onze kinderen en kleinkinderen in de toekomst ook in een veilig en gezond Zutphen kunnen wonen. Daarvoor is de zorg voor ons klimaat heel belangrijk. Hoe we dat moeten doen en hoe we de voor- en de nadelen van onze acties eerlijk verdelen is een vraag die we met elkaar gaan beantwoorden. Daarvoor vroeg de gemeenteraad de hulp van het inwonersberaad!

De officiële vraag was:

Hoe brengen we samen op een rechtvaardige manier de CO2 footprint in de gemeente Zutphen terug met 95% in 2050?

De gemeenteraad wilde weten wat inwoners vinden dat moet gebeuren om de uitstoot van CO2 terug te dringen in Zutphen en Warnsveld. Het gaat dan over energie gebruiken, spullen kopen, reizen, eten en nog meer.

Belangrijk is dat de ideeën voor iedereen (als je kijkt naar geld en moeite) eerlijk uitpakken. Wat moet de gemeente als eerste doen? Wat kunnen de inwoners als eerste doen? Wat kan de gemeente doen voor het gedrag van inwoners? Wat betekent dit voor bedrijven/organisaties en wat voor de gemeente?

Deelnemers hoeven geen kennis te hebben van het onderwerp. Ze kunnen met hun dagelijkse ervaring, als inwoner van onze gemeente, meedoen aan het inwonersberaad.

10.000 mensen kregen in de week van 16 december een uitnodiging per post. Deze 10.000 inwoners waren willekeurig geselecteerd met een steekproef. Daarbij was gelet op leeftijd, geslacht en wijk waar ze wonen. Zij konden zich aanmelden met een persoonlijke code die in de brief staat.

100 mensen deden mee. Zij hebben een zo divers mogelijke achtergrond. Uit alle aanmeldingen is een gewogen loting gedaan van 100 inwoners. Gewogen loting wil zeggen: een groep mensen loten met veel verschillende kenmerken. Dus bijvoorbeeld van alle leeftijden, uit alle wijken van Zutphen en uit Warnsveld en met allerlei verschillende opleidingssoorten.

Uit andere gemeenten leren we dat bij inwonersberaden meer mensen meepraten dan bij andere vormen van inwonersparticipatie. Er zijn vaak veel meer mensen uit ‘het stille midden’. En dat is belangrijk als je voorstellen wilt maken waar een meerderheid van de inwoners achterstaat.

We hebben goed nagedacht over de manier waarop mensen worden geloot en hoe het inwonersberaad eruitziet. Zo kan een inwonersberaad van 100 mensen aanbevelingen doen, waarmee de hele gemeente Zutphen wordt vertegenwoordigd.

We kunnen niet vergaderen met alle mensen uit de gemeente. Daarom hebben we een groep van 100 inwoners geloot die Zutphen en Warnsveld vertegenwoordigen bij het inwonersberaad. Met 100 deelnemers bereiken we een afspiegeling van de verschillende meningen die er leven onder de inwoners in onze gemeente.

Een inwonersberaad kan niet 100% representatief zijn voor alle verschillen tussen alle inwoners. Maar door op vijf belangrijke kenmerken mensen te kiezen, kunnen we wel mensen met zoveel mogelijk verschillende meningen bij elkaar aan tafel zetten. Zo komen we met 100 mensen tot een afspiegeling van de gemeente Zutphen.

Als inwoner ben je nooit de enige met jouw mening en ideeën over een onderwerp. Deze mening deel je vaak met bijvoorbeeld mensen die dezelfde leeftijd hebben, mensen die dezelfde school hebben gedaan of mensen die bij je in de buurt wonen.

Dus als er in het inwonersberaad mensen zitten van jouw leeftijd, buurt of opleiding, dan kun je verwachten dat er altijd een paar mensen in de groep zitten die net zo denken als jij. Daardoor komt jouw mening ook in het beraad via de deelnemers die op jou lijken. Aan het einde van het inwonersberaad verwachten we dat zij net zo zouden stemmen over de aanbevelingen als jij zou doen.

Om te komen tot de afspiegeling hebben we de deelnemers in twee ronden geloot. Dit hebben we gedaan op basis van vijf belangrijke kenmerken: Leeftijd, geslacht, opleidingsniveau, woonplek, mening over klimaatverandering. Deze kenmerken zorgen voor een goede afspiegeling en zijn vooraf door de gemeenteraad vastgesteld.

In december 2024 kregen 10.000 inwoners van Zutphen en Warnsveld een brief om zich aan te melden voor het inwonersberaad. Zij zijn geloot uit het Basisadministratie Personen (BRP), waarin alle inwoners van de gemeente staan geregistreerd.

Vervolgens lieten 768 inwoners uit Zutphen en Warnsveld weten dat ze mee willen doen. En 500 mensen lieten weten dat ze ook bij alle zes bijeenkomsten aanwezig kunnen. Bij hun aanmelding zijn nog extra vragen gesteld over het soort opleiding dat mensen hebben gevolgd en hoe ze kijken naar het onderwerp van het verminderen van onze CO2 uitstoot. Van deze 500 mensen zijn de 100 deelnemers definitief ingeloot.

Tijdens een inwonersberaad vallen ook altijd een aantal mensen uit, bijvoorbeeld omdat ze ziek zijn. Soms missen ze daardoor één bijeenkomst en sommige van deze mensen kunnen helemaal niet meer meedoen. Hierover is altijd persoonlijk contact met deze mensen en de begeleiders (Moventem).

Bij inwonersberaden in andere gemeenten vallen tussen de 10-25% uit. Daarom zijn we in Zutphen gestart met 110 personen, zodat we de kans dat we met 80-90 deelnemers het beraad kunnen afronden zo groot mogelijk is.

Over het klimaat zijn er verschillende meningen. In de politiek, de krant of sociale media merk je dat we het niet allemaal met elkaar eens zijn. In een inwonersberaad vinden we het belangrijk dat die verschillende meningen allemaal meedoen. Daarom hebben we zowel voor- als tegenstanders rond dit onderwerp uitgenodigd.

Want alleen als iedereen meepraat, kunnen we aanbevelingen krijgen die voor iedereen werken. Een inwonersberaad is daarom echt anders dan we gewend zijn in het publieke debat en politieke discussies.

Het Inwonersberaad krijgt begeleiding van een onafhankelijk bedrijf: Moventem. Een bedrijf dat veel ervaring heeft met Inwonersberaden (wordt ook wel Burgerberaden genoemd). Een mooi pluspunt: Moventem komt uit Zutphen. Moventem zorgt voor de gespreksleiders.

Het Inwonersberaad kwam 6 keer bij elkaar tussen februari en juni 2025.

Het Inwonersberaad geeft hun adviezen aan de gemeenteraad. De gemeenteraad heeft gezegd de adviezen van het Inwonersberaad heel serieus te nemen.

De raad heeft besloten dat het eerste Inwonersberaad het ‘mandaat zwaarwegend advies' krijgt. Dat betekent dat de raad alleen kan afwijken van de adviezen van het Inwonersberaad, als de ideeën juridisch niet kunnen, ze te veel geld kosten of niet uitgevoerd kúnnen worden. De raad moet dan uitleggen waarom het niet kan.

Op deze website kan iedereen straks lezen waar het Inwonersberaad mee bezig is, met welke deskundigen ze spreken. En er is altijd een verslag van wat ze tijdens een bijeenkomst hebben gedaan. Maar wat de deelnemers samen bespreken, dat is niet openbaar. De adviezen aan de gemeenteraad zijn wel openbaar.

Wat is de precieze vraag van de gemeenteraad? Hoe brengen we samen op een rechtvaardige manier de CO2 Footprint in de gemeente Zutphen terug met 95% in 2050?