In Zutphen wordt een deel van de bovengrondse hoogspanningslijnen onder de grond gebracht. Dat noemen we verkabelen. Er worden drie tracés langs de N348 verkabeld.
Twee tracés liggen ten noorden van het verdeelstation (tussen de Wijnhofstraat en Voorsterallee) en een ten zuiden van het verdeelstation. De totale lengte is ruim 4 kilometer.
Onderstaande luchtfoto laat zien waar de drie tracés langs de N348 onder de grond komen.
Waarom gaan we verkabelen?
Inwoners die in de buurt van de hoogspanningslijnen wonen, vragen al heel lang of de hoogspanningslijnen kunnen. Maar dit kost veel geld. Dankzij de ‘verkabelingsregeling’ kan het nu wel. In het kader van deze regeling heeft het Ministerie van Economische Zaken en Klimaat (EZK) hoogspanningsverbindingen aangewezen die in aanmerking komen voor verkabelen. En waarvoor het ministerie een groot deel van de kosten faciliteert. De tracés in Zutphen vallen hier ook onder.
Daarom kunnen wij nu de bestaande hoogspanningslijnen en -masten binnen de bebouwde kom uit het landschap laten verdwijnen.
Wat gaat er gebeuren
Voordat de schop in de grond kan, moeten we een aantal stappen doorlopen. Dat gaat in fasen en duurt meerdere jaren. We lichten het proces hieronder toe.
Planning/proces
1. Uitvoeren haalbaarheidsstudie
Netbeheerder TenneT heeft in 2019 een haalbaarheidsstudie uitgevoerd. Hierin is gekeken waar het technisch mogelijk is om hoogspanningslijnen ondergronds te leggen. Deze studie heeft voor elk van de drie tracés een voorkeursvariant opgeleverd. Deze voorkeursvarianten waren het vertrekpunt voor het basisontwerp.
2. Opstellen basisontwerp
Medio 2021 heeft de gemeente Zutphen netwerkbeheerder TenneT opdracht gegeven het basisontwerp op te stellen. Hierin is onder andere rekening gehouden met aanwezige (ondergrondse) infrastructuur (zoals kabels en leidingen), perceelsgrenzen en veiligheidseisen. De gemeenteraad heeft het basisontwerp op 24 april 2023 vastgesteld.
3. Uitwerken detailontwerp
Na het vaststellen van het basisontwerp hebben de gemeente en TenneT een overeenkomst gesloten voor de realisatie. Dit was het startsein voor het uitwerken van het ontwerp. In deze fase start ook de procedure om in het omgevingsplan ruimte te reserveren voor de nieuwe kabels.
4. Uitvoering
Als het uitgewerkte ontwerp klaar is, volgt de aanbesteding. Daarna begint de uitvoering. Wanneer dit is, is nu lastig in te schatten. Hoe lang de ruimtelijke procedure duurt, is onder andere afhankelijk van of er bezwaren komen. Daarnaast kampen netbeheerders met een hoge werkdruk door de energietransitie en de initiatieven die daaruit voortkomen. Ook hebben zij te maken met een krappe arbeidsmarkt.
De realisatie heeft veel impact op de omgeving. Er is werkruimte nodig en veel materieel om de kabels ondergronds aan te leggen. Daarna worden de huidige masten en lijnen verwijderd.
Meest gestelde vragen en antwoorden
Wat is de reden van de verkabeling?
Veel mensen zijn bezorgd over wonen dichtbij hoogspanningslijnen. Kinderen die in de buurt van hoogspanningslijnen wonen, hebben mogelijk een licht verhoogde kans op kinderleukemie.
Wetenschappers weten nog niet of er een oorzakelijk verband is tussen magneetvelden van hoogspanninglijnen en leukemie bij kinderen. Omdat dit onduidelijk is, adviseert de Rijksoverheid gemeenten en netbeheerders om geen nieuwe woningen te bouwen in de buurt van hoogspanningslijnen. En geen nieuwe hoogspanningslijnen aan te leggen in de buurt van woningen.
Daarnaast heeft de Rijksoverheid bestaande hoogspanningslijnen aangewezen die gemeentes of provincies onder de grond kunnen brengen of verplaatsen. Lees meer over wonen in de buurt van hoogspanningslijnen.
Wie betaalt de verkabeling?
80% van de kosten neemt netbeheerder TenneT voor haar rekening. Deze kosten mogen verrekend worden in de nettarieven. Van de overige 20% betaalt de gemeente Zutphen het grootste deel. We reserveren hiervoor jaarlijks geld. De provincie Gelderland heeft meebetaald aan de kosten van het basisontwerp.
Zijn de magnetische en elektrische velden schadelijk voor de gezondheid?
Uit wetenschappelijk onderzoek blijkt tot nu toe geen direct, oorzakelijk verband tussen hoogspanningslijnen en gezondheid. Wel zijn er aanwijzingen dat kinderen die dichtbij bovengrondse hoogspanningslijnen wonen, mogelijk een tweemaal zo grote kans hebben op leukemie als andere kinderen. Het gaat om kinderen die wonen op plaatsen waar het magneetveld van een hoogspanningslijn gemiddeld over een jaar sterker is dan ongeveer 0,4 microtesla.
Wetenschappers hebben tot nu toe niet kunnen vaststellen dat de waargenomen gevallen van leukemie veroorzaakt worden door het magneetveld van hoogspanningslijnen. De leukemiegevallen kunnen ook veroorzaakt worden door andere factoren die samenhangen met de aanwezigheid van hoogspanningslijnen. Als magneetvelden inderdaad een oorzaak zouden kunnen zijn van kinderleukemie, zou het in Nederland gaan om één ziektegeval per twee jaar.
Meer informatie over magneetvelden leest u op de website van Kennisplatform Elektromagnetische Velden en Gezondheid of op de website van het RIVM.
Ondergronds brengen van de kabels kan met een open ontgraving en een gestuurde boring. Wat is het verschil?
Bij een open ontgraving worden de kabels gebundeld en in een driehoek gelegd op ongeveer 1,5 meter onder de grond.
Bij een gestuurde boring worden mantelbuizen ongeveer 10 tot 15 meter diep onder de grond aangebracht. De kabels worden vervolgens in de mantelbuizen getrokken.
Moeten er bomen verdwijnen bij het ondergronds brengen van de hoogspanningskabels?
Dit hangt onder andere af van de manier van aanleg. Bij een gestuurde boring kan onder de bomen door worden geboord. Bij een open ontgraving moeten soms bomen gekapt worden.
Bij het opstellen van het basisontwerp is hier zorgvuldig naar gekeken. Waar mogelijk is het tracé aangepast. Als bomen kappen onvermijdelijk is, kijken we of herplant mogelijk is.
Wat gebeurt er met de bestaande telecom-antennes?
Telecomproviders maken gebruik van de bestaande hoogspanningsmasten om hun antennes in te plaatsen. Als de hoogspanningskabel onder de grond gaat, verdwijnen ook de hoogspanningsmasten. De gemeente gaat met de telecomproviders op zoek naar een oplossing om de dekking voor mobiele telefonie te garanderen.
Wat doet de gemeente met de grond waar nu de hoogspanningslijnen over heen gaan?
De gemeente onderzoekt de mogelijkheden van een stadsklimaatpark op de strook onder de hoogspanningslijnen langs de Den Elterweg. Lees meer over het onderzoek naar zo’n park.