Bestrijding van de eikenprocessierups

De eikenprocessierups veroorzaakt elk jaar veel overlast. We kennen de plekken waar veel overlast is en bestrijden de eikenprocessierups op verschillende manieren. Bomen op plekken waar veel mensen langskomen, behandelen wij als eerste, zoals bij scholen, kinderdagopvang, sportterreinen en verzorgingshuizen. Of plekken waar veel schoolkinderen fietsen.

In Zutphen hebben we ongeveer 4800 eiken. Zodra het blad aan de bomen komt, verschijnen ook de eikenprocessierupsen. De brandharen van de rupsen zorgen voor overlast.

Hieronder leggen we uit hoe wij de eikenprocessierups bestrijden. Tegelijk zoeken we naar andere manieren van bestrijden voor de toekomst. Bijvoorbeeld door ervoor te zorgen dat er meer natuurlijke vijanden van de eikenprocessierups komen.

Eikenprocessierups bestrijden

We bestrijden de eikenprocessierups op verschillende manieren.

  • We gebruiken een biologisch middel: nematoden (aaltjes). Dit zijn hele kleine wormpjes die de eikenprocessierups van binnenuit opeten. Deze bestrijding doen we bij 300 bomen.
    • We starten hier weer mee op dindagavond 2 mei 2023.
      • In Zutphen rijdt de trekker door de Jo Spierlaan, Laan naar Eme, Laan van Neder Helbergen, Deventerweg en Voorsterallee.
      • In Warnsveld door de Oranjedreef, Scheperdreef, Bieshorstlaan en achter het Isendoorn College.
      • Ten slotte gaat de trekker over de fietsbrug van Warnsveld naar Zutphen.
  • Wegzuigen van nesten. Vanwege de grote overlast, halen wij eerst de nesten weg op plekken waar veel mensen in aanraking kunnen komen met de rups.
  • Inzaaien van speciale mengsels, en een mengsel van bloembollen. De bloemen en kruiden trekken natuurlijke vijanden van de eikenprocessierups aan, zoals de koolmees, gaasvlieg en sluipwespen.

In het buitengebied bestrijden we niet. Daar zijn veel bermen en bosjes met kruiden, waar veel natuurlijke vijanden leven die de rupsen opeten.

Gaasvliegen

In 2020 zijn we gestart met een proef met gaasvliegen. Gaasvliegen zijn de natuurlijke vijanden van de eikenprocessierups. De larven van de gaasvlieg eten van de rupsen. Dit jaar gaan we door met de proef, zodat we meer natuurlijke vijanden krijgen. Deze vijanden leven in de bloemrijke bermen.

Starten met bestrijden

Als het blad aan de eiken komt, komen de rupsen uit hun eitjes. Dat is het moment om te spuiten met het biologische middel, de nematoden. Het middel wordt met een nevelspuit in de eiken gespoten. Dit gebeurt 's nachts omdat de aaltjes dan het beste hun werk doen. Aaltjes leven normaal gesproken onder de grond en kunnen niet tegen zonlicht.

U kunt 's nachts wat overlast ervaren als er bij u in de straat gespoten wordt. We informeren u hierover via Facebook.

Wat kunt u zelf doen?

Heeft u eikenprocessierupsen in de tuin? Haal deze dan niet zelf weg, maar schakel een gespecialiseerd bedrijf in om de rupsen te verwijderen.

Ziet u in de gemeente bomen met de eikenprocessierups? Dan kunt u via onze website een Melding openbare ruimte doen. Let op: bij een groot aantal meldingen kunnen we niet alle nesten weghalen. We bestrijden eerst de bomen op plekken waar veel mensen langskomen, zoals in de buurt van woningen en speeltuinen.

Uw tuin aantrekkelijk maken voor natuurlijke vijanden van de rups

U kunt meehelpen om de overlast van de eikenprocessierups in de toekomst te verminderen. Zorg ervoor dat natuurlijke vijanden graag in uw tuin wonen. Dit kunt u bijvoorbeeld doen door nestkastjes of vleermuizenkasten op te hangen of een bijenhotel. Maar ook door bloemen en struiken aan te planten. Bekijk tips op de website Eigenwijsblij.nl

Gezondheidsklachten voorkomen

Contact met de haartjes van de rups kan gezondheidsklachten veroorzaken bij mens en dier. De brandharen kunnen zorgen allergische reacties, zoals jeuk, huiduitslag, pijnlijke ogen en benauwdheid. Zo kunt u klachten voorkomen:

  • Blijf uit de buurt van besmette bomen.
  • Raak de rupsen of nesten nooit zelf aan.
  • Bedek uw hals, armen en benen als u een natuurgebied in gaat.

Bent u toch in aanraking geweest met de rups? De klachten verdwijnen meestal binnen twee weken. Heeft u ernstige gezondheidsklachten? Neem dan altijd contact op met uw huisarts.

Antwoorden op veelgestelde vragen

Hieronder leest u antwoorden op vragen die wij vaak krijgen over (de bestrijding van) de eikenprocessierups.

Hebben eiken last van de eikenprocessierups?

Ja, eiken worden kaal gevreten door de eikenprocessierups. Ze maken wel weer nieuw blad (het zogenaamde Sint Janslot) maar dit blad is gevoeliger voor meeldauw (schimmelinfectie). Na jaren verzwakken bomen en worden ze gevoeliger voor secundaire aantasters (eikenprachtkever en parasieten).

Is het biologisch middel schadelijk voor andere dieren?

Het biologisch middel (de nematoden) werkt alleen op rupsen. Het middel is slechts 6 uur werkzaam en stopt als er veel UV licht is. Dit betekent dat alle rupsen die op dat moment in de boom aanwezig zijn, worden aangetast door de aaltjes. Gelukkig zijn er maar een aantal soorten die gelijk met de eikenprocessierups in de boom voorkomen. Andere insecten, vogels en zoogdieren merken niks van dit biologisch middel.

Hoe komen we in de toekomst van de overlast af?

We gaan volop aan de slag  om op een natuurlijke manier van de eikenprocessierups af te komen, door het zogenaamde natuurlijk evenwicht. Dit betekent dat we het groen en de bermen optimaal inrichten voor dieren die de eikenprocessierups eten. Dit zijn bijvoorbeeld vogels, vleermuizen, gaasvliegen, sluipvliegen, sluipwespen en wantsen.

Wat gaan we doen voor de natuurlijke vijand?

Een natuurlijk evenwicht is de enige manier om in de toekomst van de jeukrups af te komen.

  • We doen een proef met gaasvliegen. Dat zijn natuurlijke vijanden van de eikenprocessierups. We hangen op een aantal plekken kastjes met gaasvliegen in de bomen en we zaaien kruiden in waar gaasvliegen op leven.
  • We hebben op veel plekken vogelhuisjes en vleermuizenkasten opgehangen. Gelukkig helpt de Vogelwerkgroep ons met het ophangen en schoonhouden van de vogelhuisjes.
  • We laten klimop bij bomen staan. Daar leven veel vogels, vleermuizen en andere natuurlijke vijanden in.
  • We hebben al veel bermen ingezaaid met bloemen en kruiden.
  • We planten zoveel mogelijk verschillende soorten bomen door elkaar (niet meer een hele laan met eiken bijvoorbeeld).

Welke bestrijding voerde de gemeente in de afgelopen jaren uit?

In 2019 hebben we ongeveer 200 eiken behandeld met een biologisch middel en we hebben heel veel nesten weggezogen met zogenaamde stofzuigers. Ook hebben we al veel bermen ingezaaid met bloemen- en kruidenmengsels.

Waarom gaan we minder nesten wegzuigen dan vorig jaar?

Het wegzuigen van nesten helpt niet om het aantal eikenprocessierupsen in de toekomst te verminderen. Het kost wel veel geld. De nesten die weggezogen worden zijn meestal al leeg, waardoor het aantal rupsen niet minder wordt.

We willen juist zorgen dat er in de toekomst minder eikenprocessierupsen komen en dat kan alleen door te zorgen voor een natuurlijk evenwicht.

Gaat de gemeente niets meer doen in het buitengebied?

Jawel, we zetten in het buitengebied volop in om een natuurlijk evenwicht te krijgen.

  • In de bermen in het buitengebied waar bomen staan met eikenprocessierupsen, maaien we de bermen tussen de bomen nog maar 1 keer per 2 jaar. Zo blijven kruiden, waarin natuurlijke vijanden van de rups leven, langer staan.
  • Na werkzaamheden aan de weg (bermen) zaaien we bermen in met bloemenmengsels die natuurlijke vijanden aantrekken.
  • Klimop bij bomen laten we staan (waar dit geen gevaar voor verkeersveiligheid of de conditie van de boom vormt), zodat vogels kunnen nestelen, vleermuizen kunnen verblijven en natuurlijke vijanden gemakkelijker de rupsennesten kunnen bereiken.
  • Kale stammen laten we staan (waar mogelijk ivm veiligheid) voor holenbroeders zoals mezen.

Hoe weten we of de pilot met gaasvliegen een succes is?

De proef met de gaasvliegen gaan we drie jaar lang doen. Op de plekken waar we de gaasvliegen uitzetten kunnen we meten hoeveel eikenprocessierupsen er zijn. Zo kunnen we kijken of er in drie jaar tijd minder rupsen voorkomen.

De gaasvliegen zetten we op 5 plekken uit: een stukje langs de laan naar Eme, Scheperdreef (tussen de Ooyerdreef en de Bieshorstlaan), op het veldje van de Garsenshof, langs de Deventerweg (tussen de Van Dorthstraat en de Van Tillstraat) en bij de natuurspeeltuin aan de Prinses Beatrixlaan.

Gaat de gemeente linten spannen om de eiken waar de processierups in zit?

Nee, we gaan geen linten spannen. Dit doen we niet omdat we onze medewerkers niet onder deze bomen willen laten werken. Bovendien kan het plastic losraken en in de natuur terecht komen en dat willen we niet. Eigenlijk zitten de rupsen in alle eiken dus het is beter om in mei en juni zo min mogelijk onder de eiken te wandelen, fietsen of zitten. Loop liever een blokje om.

Waar gaat de gemeente spuiten met een biologisch middel?

We gaan het biologisch middel inzetten op plekken waar de overlast groot is en de openbare ruimte intensief gebruikt wordt door fietsers, spelende kinderen en sporters. We doen dit in de volgende straten:

  • Zutphen: Jo Spierlaan, Laan naar Eme, Laan van Neder Helbergen, Deventerweg en Voorsterallee.
  • Warnsveld: Oranjedreef, Scheperdreef, Bieshorstlaan en achter Isendoorn College.  
  • Over de fietsbrug van Warnsveld naar Zutphen.

Wat kan ik het beste doen om klachten te voorkomen?

Om zeker te weten dat u geen klachten krijgt, kunt u het beste een route nemen waar zo min mogelijk eiken staan. We verwachten dat bij de eiken die we behandelen met een biologisch middel, weinig overlast is. De locaties vindt u hierboven.

Wat kan ik doen als ik wel last heeft van de brandharen van de eikenprocessierups?

  • Spoel de huid en ogen goed met lauw water.
  • Of strip de huid met plakband.
  • Niet wrijven of krabben!
  • De klachten gaan binnen 2 weken vanzelf over.
  • Bel uw huisarts bij oogklachten waarbij spoelen niet helpt.
  • Bel direct de huisarts bij steeds dikkere lippen, tong of oogleden en/of benauwdheid.